Logopeda: Joanna Bratborska
Jak uniknąć wad wymowy:
- rozbudzać zainteresowania dziecka mową (mówić jak najczęściej do dziecka) oraz nauczyć je słuchania różnych odgłosów, dźwięków itp.;
- podchwytywać każdą próbę kontaktu słownego ze strony dziecka;
- nazywać często przedmioty i zjawiska z otoczenia;
- wielokrotnie powtarzać słowa, zwroty i zdania, aby dziecko rozumiało mowę;
- nie mów do dziecka niepoprawnie: należy unikać zdrobnień, spieszczeń, neologizmów;
- okazywać dziecku akceptację i zadowolenie z kontaktu słownego;
- leczyć wady zgryzu, gdyż utrwalają one wady wymowy.
Rodzicu,
jeśli wykryłeś nieprawidłowości w mowie dziecka (mówienie, rozumienie) – skontaktuj się
z logopedą. Pamiętaj, że nauka mowy i wymowy nie powinna ograniczać się tylko do zajęć
z logopedą. Praca z dzieckiem w formie zabawy, musi być kontynuowana w ciągu całego dnia.
TYDZIEŃ ŚWIADOMOŚCI DYSLEKSJI
3 – 9 PAŹDZIERNIKA
Według ustaleń Europejskiego Towarzystwa Dysleksji cały październik jest "Miesiącem Świadomości
Dysleksji". W Polsce "Tydzień Świadomości Dysleksji" w tym roku będzie obchodzony w dniach od 3
do 9 października.
W Polsce najbardziej uznanym autorytetem w dziedzinie dysleksji jest prof. zw. dr hab. Marta
Bogdanowicz – wieloletnia wiceprzewodnicząca European Dyslexia Assosiation i założycielka Polskiego
Towarzystwa Dysleksji. Z jej inicjatywy rozpropagowano obchody Europejskiego Tygodnia Świadomości
Dysleksji w Polsce.
Dysleksja jest tematem wielu dyskusji prowadzonych już nie tylko w szkołach czy ośrodkach naukowych,
ale także w prasie codziennej i telewizji. Wątek dysleksji pojawia się również w wywiadach ze znanymi
ludźmi, którzy przyznają się do problemów z dysleksją i opowiadają, w jaki sposób radzili sobie z nią
w dzieciństwie i jak radzą sobie obecnie, w życiu zawodowym. Co ciekawe, zdarza się, że problem
dysleksji sygnalizowany jest także u bohaterów filmów fabularnych. To dowodzi, że twórcy tych filmów
próbują wydobyć problem dysleksji na powierzchnię społecznego zainteresowania.
Kiedy możemy mówić o specyficznych trudnościach w nauce? Wtedy, gdy niepowodzenia szkolne dotyczą
tylko niektórych zakresów uczenia się i występują przy co najmniej przeciętnej inteligencji,
a niejednokrotnie wysokiej sprawności intelektualnej, sprawnych narządach ruchu oraz zmysłach
wzroku i słuchu, właściwej opiece wychowawczej i dydaktycznej.
W przypadku trudności, które mają charakter wybiórczy i przejawiają się niepowodzeniami w nauce
czytania i pisania, mówimy o dysleksji rozwojowej. W przypadku specyficznych trudności w uczeniu się
matematyki (głównie arytmetyki) można używać terminu dyskalkulia.
Specyficzne trudności w uczeniu się nie sprowadzają się do trudności z opanowaniem szkolnego
materiału nauczania. Można je obserwować w uczeniu się różnych umiejętności, które są nam potrzebne
w życiu codziennym. Tak więc w czasie całego życia możemy zauważyć kolejno pojawiające się problemy,
na przykład: z czytaniem nut, z uczeniem się układów tanecznych lub sekwencji ruchowych podczas
zajęć sportowych, rzucania piłką do celu, z utrzymaniem równowagi podczas jazdy na wrotkach,
deskorolce, z opanowaniem znaków drogowych, kierunków przestrzennych oraz prowadzeniem samochodu.
Przyczyną specyficznych trudności w uczeniu się jest nieharmonijny rozwój psychoruchowy,
przejawiający się opóźnieniem rozwoju określonych funkcji: wzrokowo – przestrzennych, słuchowo –
językowych, motorycznych. Występowanie zaburzeń tych prostych funkcji zakłóca uczenie się czynności,
z którymi funkcje te są związane. Tak więc dziecko, mające trudności w orientacji w lewej i prawej
stronie ciała oraz w orientacji w przestrzeni, może mieć problemy z rysowaniem. W wieku przedszkolnym
będzie tworzyło rysunki do góry nogami. Jako sześciolatek będzie myliło prawą i lewą rękę. Problem
ten będzie się pojawiał przez wiele lat, może nawet do końca życia, utrudniając na przykład zdobycie
prawa jazdy. Spowoduje trudności w uczeniu się pisania (pisanie od strony prawej do lewej, mylenie
liter p – b – d – g) oraz trudności w uczeniu się matematyki, choćby z powodu zwierciadlanego zapisu
cyfr, a nawet całych słupków podczas obliczeń arytmetycznych. Dziecko to może mieć również kłopoty
z czytaniem mapy, a więc i z geografią. Jako osoba dorosła będzie miało problemy z dotarciem
samochodem w określone miejsce, z wędrowaniem z mapą po górach. Na lekcjach wychowania fizycznego
nie będzie nadążać za innymi z powodu trudności w naśladowaniu ruchów.
Specyficzne trudności w uczeniu się, choć najbardziej dają o sobie znać w szkole, tak naprawdę są
problemami całego życia.
Wiedza na temat przyczyn i mechanizmów specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu umożliwia
dostrzeżenie ich objawów i dzięki temu wcześniejsze zdiagnozowanie. Pomaga też zrozumieć wiele
niewytłumaczalnych "paradoksalnych objawów", które towarzyszą trudnościom w czytaniu i pisaniu,
gdyż dysleksja to "mistrzyni paradoksów". Oto niektóre z nich:
- Dziecko jest inteligentne, a nie może nauczyć się tak prostej rzeczy, jak czytanie i pisanie.
- Dziecko "niby widzi, a nie widzi" (nie ma wady wzroku, lecz przepisując ze wzoru, popełnia dużo
błędów; np. pisząc i czytając, myli b i p, t i ł; opuszcza litery; czyta a nawet pisze krótkie słowa
od tyłu.
- Dziecko „niby słyszy, a nie słyszy” (nie ma wady słuchu, ale z bardzo dużymi trudnościami pisze
ze słuchu, podczas dyktanda opuszcza litery, wyrazy, myli litery, głównie te, które odpowiadają głoskom
o podobnym brzmieniu, na przykład głoski dźwięczne i bezdźwięczne).
- Dziecko uczy się dużo więcej niż rówieśnicy, a jest posądzane o lenistwo.
- Dziecko dużo czyta, pisze dodatkowe dyktanda, ale nie potrafi zapamiętać pisowni bardzo często
powtarzających się wyrazów.
- Dziecko zna zasady ortografii, lecz robi błędy ortograficzne.
- Dziecko wie, jak należy wykonać zadanie matematyczne, lecz nie potrafi obliczyć w pamięci
prostych działań arytmetycznych, nie umie też nauczyć się tabliczki mnożenia.
Rodzicu! Jeśli zaobserwowałeś u swojego dziecka, któreś z opisanych objawów porozmawiaj
o tym z wychowawcą, nauczycielem języka polskiego, logopedą lub osobą prowadzącą zajęcia
korekcyjno – kompensacyjne, albo zgłoś się do Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej.
Należy bowiem pamiętać o jak najwcześniejszej potrzebie pomocy, aby zapobiec wszelkim możliwym
trudnościom z jakimi może borykać się Państwa dziecko przez wszystkie lata nauki.
Polecam także odwiedzenie ważnych stron internetowych, gdzie można uzyskać więcej informacji
na temat dysleksji a także zapoznać się z ciekawymi materiałami i wskazówkami do pracy z dziećmi.
Informacje zaprezentowane w tym artykule pochodzą z książki: Marta Bogdanowicz, Anna Adryjanek,
Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie tylko dla polonistów oraz materiałów dostępnych dla
uczestników kursu Warsztat skutecznego nauczyciela – wsparcie dla uczniów ze specjalnymi
trudnościami w uczeniu się z klas IV – VI.
Joanna Bratborska
22 października Światowy Dzień Osób Jąkających się
Prawa człowieka zaczynają się od praw dziecka!
Według definicji WHO (Światowej Organizacji Zdrowia), jąkanie to:
"zaburzenie rytmu i płynności mówienia, które powoduje niezdolność wyartykułowania zamierzonej
wypowiedzi wskutek mimowolnego, powtarzającego się przedłużania lub przerywania brzmienia wymawialnych
dźwięków. Dla większości jąkających się wada ta jest źródłem stałych przykrych przeżyć.
W związku z tym jąkanie stanowi również sumę zjawisk emocjonalnych towarzyszących zaburzeniom płynności."
Jąkanie jest uznawane za niepełnosprawność. To zaburzenie mowy jest przeszkodą w nawiązywaniu kontaktów
społecznych, a tym samym obniża jakość życia. Zgodnie z Konwencją Praw Dziecka:
"dziecko psychicznie i fizycznie niepełnosprawne powinno mieć zapewnioną pełnię normalnego życia w
warunkach gwarantujących mu godność, umożliwiających osiągnięcie niezależności oraz ułatwiających
aktywne uczestnictwo dziecka w życiu społeczeństwa (art. 23 pkt 1)."
Dzieci jąkające się mają prawo do nauki na każdym poziomie nauczania!
Dzieci jąkające się mają prawo do leczenia swojej wady wymowy na podstawie Ustawy o powszechnym
ubezpieczeniu zdrowotnym. Mogą korzystać z bezpłatnej opieki w placówkach zarówno służby zdrowia,
jak i podległych Ministerstwu Edukacji i Nauki, czyli poradniach psychologiczno – pedagogicznych.
Ponadto ich opiekunowie mogą się starać o zasiłki pielęgnacyjne dające większą możliwość finansowania
rehabilitacji swoich podopiecznych (na podstawie art. 14 ust. 3 pkt 1 i ust. 4 Ustawy
z dnia 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych – DzU z 1995 r. nr 4, poz. 17
z późniejszymi zmianami).
Co możesz zrobić, aby pomóc dziecku z niepłynnością mowy?
- Każde dziecko rozwija się w indywidualnym rytmie (dotyczy to również jego mowy).
- Nie zmuszajcie dziecka do mówienia, ale zachęcajcie je, aby z Wami rozmawiało. Zamiast instruować,
co ma mówić, pozwólcie mu zdecydować, co chce powiedzieć.
- Słuchajcie swojego dziecka tak, aby czuło, że jest przez Was słuchane, że to co mówi, jest dla Was
ważne i interesujące. Zachęci je to do mówienia, do rozmowy z Wami o wszystkich swoich problemach.
- Nie stosujcie kar wobec swojego dziecka za to, że się jąka! Nie zwracajcie uwagi na to, że mówi
niepłynnie! Nie strofujcie go!
- Zadbajcie o to, aby Wasze dziecko czuło się bezpieczne i kochane. Akceptujcie je takim, jakie jest.
- Pamiętajcie, że dziecko naśladuje Wasz sposób mówienia, dlatego starajcie się mówić do niego powoli
i wyraźnie.
- Nie przesadzajcie z nadmiernym ochranianiem dziecka. Dajcie mu szansę samodzielnego działania,
umożliwiajcie mu samodzielne doświadczanie i rozwiązywanie problemów.
- Starajcie się wspólnie z innymi członkami rodziny dziecka oraz jego nauczycielami ujednolicać
swoje postępowanie w stosunku do niego. Bądźcie konsekwentni w swoich działaniach. Dzięki takiej postawie dziecko poczuje się bezpieczne
i akceptowane przez najbliższe otoczenie.
- Pamiętajcie o zachowaniu stałego rytmu dnia dziecka. Wyeliminujcie, w miarę możliwości, pośpiech
i nieoczekiwane zmiany planów. Zapewni to poczucie bezpieczeństwa Waszemu dziecku oraz usunie dodatkowe
stresy wywołane nową, zaskakującą dla niego sytuacją.
- Zapewnijcie dziecku odpowiednią ilość snu i wypoczynku (relaksu). Ułatwi mu to wyciszenie swoich
emocji i wpłynie bardzo korzystnie na prawidłowy rozwój jego mowy (płynność mówienia).
- Umożliwiajcie dziecku spędzanie jak największej ilości czasu na świeżym powietrzu oraz uprawianie
ulubionych sportów. Dzięki aktywnemu wypoczynkowi dziecko rozładuje wewnętrzne napięcia.
Logopeda
Joanna Bratborska